Migmatyt

Istnieje nieco skomplikowana definicja terminu migmatyt w geologii : Migmatyty są rozumiane jako “hybrydy” pomiędzy skałami iglastymi i metamorficznymi. W zasadzie migmatyty są skałami metamorficznymi (metamorphic rock), ale przemiana skalna (metamorfoza) jest wynikiem częściowego stopienia skały macierzystej.

Ponieważ, zgodnie z geologicznie ustaloną definicją, podczas “prawdziwego” metamorfizmu nie zachodzi topnienie, te specjalne metamorfity muszą być wykluczone jako odrębna grupa. Ze względu na częściowe stopienie skały, które geologicznie nazywane jest anateksem, ta specjalna grupa nazywana jest również “anateksytami”. Jednak migmatyt jest bardziej powszechnym i często używanym terminem. Wywodzi się z języka greckiego, gdzie oznacza “skałę mieszaną”.

paleosom i neosom

W samej dotkniętej facji skalnej, geologicznie dzieli się ją na paleosom i neosom, przy czym paleosom jest tą częścią skały, która nie została bezpośrednio dotknięta przez topnienie. Może on jednak nadal wykazywać (wtórne) zmiany poprzez reakcję chemiczną ze stopioną skałą neosomu (stopiona część skały). W petrografii obie części skały mogą być wyraźnie rozróżnione wizualnie.

Neosom migmatytu może występować w dwóch różnych częściach:

• tzw. leukosom (struktura magmowa, skład zbliżony do granitu, a więc bogata w kwarc, skalenie typu plagioklaz lub skalenie alkaliczne, przeważnie o jasnej barwie)
• tzw. melanosom (ciemna obwódka wokół leukosomu, bogata w kordieryt, biotyt i hornblendę)

Melanosom jest często określany po prostu jako restit, ponieważ jest to pozostałość po neosomie, która jest trudna do zrastania się. Aby pomieszanie pojęć było kompletne, dokonuje się również dalszego rozróżnienia, a mianowicie pomiędzy:

• Metatekstytów
• Diatexites i
• Syntexites

Metatekstytami są wszystkie te migmatyty, w których neosom jest pegmatytowy (pegmatytowy), aplitowy (aplitowy) lub leukogranitowy (leukogranitowy).

W geologii, diateksyty to wszystkie te migmatyty, które zostały w większości (prawie całkowicie) stopione, czyli takie, w których paleosom już prawie nie występuje. Od “prawdziwych” skał iglastych różnią się one jednak niskim stopniem ujednolicenia.

Jeśli podczas procesu topienia dotknięte są jednocześnie różne skały źródłowe, wynik końcowy nazywany jest syntexitem, proces topienia kilku rodzajów skał w tym samym czasie nazywany jest syntexis.

Występowanie migmatytów

Skomplikowana klasyfikacja i złożony proces formowania już pokazują, że do powstania migmatytów muszą być obecne bardzo specyficzne warunki formowania.

Takie warunki panują zwykle w silnie zmetamorfizowanych strefach gór bazowych, jeśli występują tam starsze skały (mające co najmniej 550 milionów lat lub więcej, czyli sprzed początku życia wielokomórkowego). Takie warunki i takie stare skały występują na kontynencie europejskim głównie w obszarze tzw. tarczy bałtyckiej (duża część Skandynawii aż po Półwysep Kola, najstarszy rdzeń kontynentu europejskiego) oraz tzw. mołdanu, kompleksu skalnego składającego się prawie w całości z krystalitów i położonego (stąd nazwa) głównie między rzekami Wełtawą i Dunajem. Mołdawski występuje w Masywie Czeskim (na południe od Fichtelgebirge), w Schwarzwaldzie i w Wogezach (w części południowej).

Dalsze miejsca występowania znajdują się w Rudawach, w Górnym Palatynacie i w Lesie Bawarskim. Specjalne formy migmatytów można znaleźć również w Ticino oraz w części doliny Ötz i Stubai. Poza Europą migmatyt występuje głównie w Indiach, Afryce Południowej i Brazylii.

Wygląd

Ze względu na skomplikowany proces formowania i częściowo bardzo różne skały macierzyste, migmatyty – podobnie jak wszystkie metamoryty – mogą wyglądać bardzo różnie. Struktura ta może również sprawiać wrażenie częściowo magmowej. W zasadzie jednak możliwe są wszystkie tekstury, takie jak paleosom wymieszany z leukozomem w postaci fragmentów, wyraźna tekstura warstwowa aż do wyglądu pasmowego lub tekstury wyraźnie plamiste lub mętno-ziarniste. Silnie uwarstwiona tekstura, która często wygląda podobnie do gnejsu, jest typowym wyglądem migmatytu.

Użyj

Bardzo ważnym zastosowaniem jest wykorzystanie go jako kamienia naturalnego. Z pewnością przyczynia się do tego imponujący wygląd migmatytów. Jako kamień naturalny, migmatyt jest używany nie tylko jako wykładzina podłogowa, ale także jako nagrobek i kostka brukowa.

Wniosek

Historia powstawania migmatytów jest ściśle związana z wieloma bardzo starymi warstwami skalnymi naszej skorupy ziemskiej i pozwala nam spojrzeć daleko wstecz w historię powstawania naszych kontynentów. Szczególnie uderzająca forma, jaką przybiera w migmatytach połączenie bardzo starych i stosunkowo młodych skał, jest fascynująca.