Obsydian

Czarna, szklista, bezpostaciowa skała (szkło skalne) fascynowała ludzi od najdawniejszych czasów: obsydian. Już w epoce kamiennej obsydian był jednym z najbardziej poszukiwanych surowców do produkcji narzędzi. Miłośnicy noży do dziś doceniają bardzo twarde, niezwykle ostre i tnące ostrza wykonane z obsydianu.

Pochodzenie obsydianu

Przypominająca szkło struktura obsydianu powstaje podczas szybkiego schładzania szczególnie lepkiej lawy o niskiej zawartości wody (zwykle około 3 do 4 %). Do powstania pumeksu z typowymi otworami, które są spowodowane przez pęcherzyki gazu, ilość wody jest zbyt mała, przez co przy szybkim stygnięciu lawy powstaje struktura szklista bez prawidłowej krystalizacji (chaotyczna, bezkierunkowa struktura).

Jeśli zawartość wody jest wyższa, powstaje pak, który jest również szkłem wulkanicznym, ale ma nieco inne właściwości (zabarwienie, wlewki, często porfirytowa struktura).

Typowe właściwości

Obsydian prawie zawsze ma bardzo wysoką zawartość krzemionki (krzemionka jest tym, co sprawia, że lawa jest lepka). Kolor jest często czarny, ale niektóre obsydiany mogą być również ciemnozielone. Brązowe i czerwonawe zabarwienia są możliwe, ale rzadkie. Tworzą je drobno rozproszone minerały hematytu i magnetytu. Zdecydowanie rzadsze są obsydiany fonolityczne – zawierają one bardzo mało krzemionki.

Obsydiany są stosunkowo twarde (twardość w skali Mohsa od 5 do 5,5). W czasie geologicznym mają one tendencję do dewitryfikacji, a następnie zaczynają tworzyć struktury krystaliczne. Z tego powodu nie zachowały się obsydiany z wcześniejszych okresów historii Ziemi (paleozoik).

Jedna z teorii, jak dotąd niepotwierdzona, głosi, że kamienie narzutowe są często po prostu obsydianami, które rozpoczęły już proces dewitryfikacji. Ale fakt, że Pechstein jest również skałą szklaną (szkło wulkaniczne) jest sprzeczny.

Obsydian ma konchoidalne, bardzo ostre pęknięcie, które sprawiło, że był bardzo przydatny do produkcji noży i ostrzy w epoce kamiennej.

Formy szczególne obsydianów

Bardzo dobrze znaną formą szczególną jest obsydian płatkowy: zawiera on wyraźnie widoczne wtrącenia minerałów, które mogą mieć wielkość do 1 cm. Inkluzje te nazywane są sferulitami.

W większości inkluzje to skalenie lub krystobalit (kwarc zmieniony pod wpływem wysokiej temperatury). W ciemnym kamieniu te zwykle bardzo jasne inkluzje są dobrze rozpoznawalne i tworzą bardzo typowy obraz, który dał obsydianowi jego nazwę, ponieważ minerały wrastały promieniście w otaczający je stop, aż do zakończenia procesu chłodzenia.

Jeśli obsydiany są silnie zaokrąglone pod wpływem procesów erozyjnych, często nazywane są w języku potocznym “łzami Apacza”. Tęczowe obsydiany mienią się wieloma kolorami, mahoniowe obsydiany są szczególnie popularne jako kamienie lecznicze.

Występowanie obsydianów

Ze względu na rozległy wulkanizm również w najnowszej historii Ziemi, na różnych kontynentach można znaleźć wiele znaczących złóż. Obecnie na świecie znanych jest około 40 znaczących stanowisk, zarówno w Afryce i Azji, jak i w Europie oraz w Ameryce Północnej i Południowej. Obsydian można również znaleźć w różnych kamieniołomach w Niemczech w okolicach Baden-Baden.

Bardzo dobrze znane są również w Islandii obsydianowe klify na górze Hrafntinnuhryggur, jak również występowanie na greckich wyspach Nisyros i Milos.

Zastosowanie obsydianu w starożytności

Obsydian był już bardzo dobrze znany i ceniony w epoce neolitu, najprawdopodobniej nawet wcześniej. Odpowiedzialna za to może być nie tylko jego doskonała przydatność do produkcji kamiennych narzędzi tnących, ale być może także jego imponujący wygląd. Szczególnie w obszarze śródziemnomorskim obsydian był bardzo rozpowszechniony, ale istnieją również dowody na dalekosiężne ruchy handlowe, często na odległość kilkuset kilometrów, a nawet dalej. Jednak według obecnych dowodów tylko złoża na wyspach u wybrzeży Sycylii, Sardynii i na małej wyspie na Morzu Śródziemnym oraz około dziesięciu mniejszych złóż obsydianu w Europie Wschodniej były dostępne dla ludzi w okresie neolitu.

Rzymianie, od których też pochodzi nazwa kamienia (Rzymianin o imieniu Obsius podobno przywiózł pierwszy kamień z Etiopii do Rzymu), używali go w formie oszlifowanej jako lustra, w wielu krajach na terenie dzisiejszej Turcji był ważnym towarem handlowym, poszczególne kultury wykonywały z niego również naczynia.

Obsydian miał szczególne znaczenie dla wielu kultur Ameryki Południowej. Używano go tam nie tylko do produkcji grotów strzał i ostrzy, ale także do wyrobu kompletnych mieczy, które były misternie i artystycznie wyrabiane z obsydianu. Poza tym często wykonywano z niego (święte) figury i posągi. W krajach tych szczególnie rozpowszechnione były również srebrne i złote obsydiany. Te obsydiany to odmiany, które w swojej pierwotnej formie wyglądają matowo i jasnoszaro, ale po wypolerowaniu stają się lśniące srebrem lub złotem. Bez źródła światła, kamień wydaje się czarny po wypolerowaniu.

Obecnie obsydian jest wykorzystywany prawie wyłącznie jako kamień szlachetny oraz do produkcji przedmiotów artystycznych i biżuterii. W kręgach ezoterycznych obsydian jest jednak używany jako ważny kamień leczniczy.

Obsydiany jako kamienie lecznicze

Podczas gdy w Meksyku czarownice nadal noszą przy sobie obsydian, aby chronić się przed złym okiem, w tym kraju ten kamień leczniczy jest uważany za ważne lekarstwo na szok i skutki traumatycznych przeżyć.

Jest to podany efekt główny, ale dodatkowo – w zależności od źródła – podaje się cały szereg rzekomych efektów dodatkowych. I tak np. obsydian ma wzmacniać i stymulować przepływ energii życiowej, a także – jak w przypadku meksykańskich czarownic – chronić przed złymi wpływami i sprzyjać “energetycznej niezależności”. Blokady w fizycznym przepływie energii mają być również usuwane przez kamień leczniczy.

W wielu przypadkach podawane są bardziej szczegółowe efekty, jakie ma mieć dany kamień – na przykład przyspieszenie gojenia się ran i działanie hemostatyczne (co prawdopodobnie wynika z dużej zawartości żelaza w wielu obsydianach). Mówi się, że łagodzi stany zapalne mięśni, a w szczególności obsydian płatków śniegu jest również pomocny w walce z kacem. Niektórzy zakładają również wzmocnienie tkanki łącznej, wzmocnienie działania witaminy C i witaminy D w organizmie (przy zastosowaniu kamienia) oraz pozytywny wpływ na dolegliwości żołądkowe i jelitowe.

Na poziomie psychicznym mówi się, że ludzie stają się bardziej “uziemieni” poprzez noszenie kamienia leczniczego i uzyskują połączenie z rdzeniem ziemi, blokady i lęki są uwalniane, a zajmowanie się własną przeszłością i osobistymi zmianami jest zachęcane, gdy obsydian jest noszony. Podobno są one w stanie wprowadzić do świadomości wcześniej wyparte, podświadome treści i uczynić je możliwymi do przetworzenia.

Mówi się, że największy efekt osiąga się, gdy obsydiany są noszone jako amulety na gołej skórze lub stosowane bezpośrednio na dotknięte obszary ciała, w zależności od potrzeb. Często za bardzo skuteczne uważa się również wytwarzanie tzw. esencji lub wody z kamienia leczniczego.

Z czasem jego działanie podobno słabnie, dlatego konieczne jest regularne czyszczenie i ładowanie tych kamieni leczniczych. Do rozładowania wystarczy opłukanie pod letnią wodą; obsydiany ładuje się w świetle słonecznym lub w grupie kryształów skalnych. Łańcuchy jubilerskie mogą być również łatwo rozładowane w hematytowych kamieniach tumbled.

O kamieniach szlachetnych mówi się, że również one mogą mieć opisane działanie lecznicze, szczególnie gdy są noszone na szyi lub na palcu i najlepiej osadzone w srebrze.

Wniosek

Obsydiany od zawsze fascynowały ludzi – nawet w czasach, gdy ludzie nie mieli pojęcia o ich powstawaniu z roztopionej lawy, czarne szkło wulkaniczne urzekało ludzi i zawsze było uważane za “magiczne”. Obsydiany do dziś wywierają na ludziach tę magię i inspirują wyobraźnię. Prawie żadnemu innemu kamieniowi leczniczemu nie przypisuje się tak wielu i tak ważnych efektów leczniczych jak obsydianowi, a wielu uważa go jeszcze za sprawdzony “kamień ochronny” przed wszystkimi negatywnymi wpływami.

Nawet jeśli w to nie wierzysz, jedno spojrzenie na ten kawałek starożytnej roztopionej lawy zestalonej w szkło pokazuje, że obsydiany to nic innego jak zwykłe kamienie. Ich właściwości techniczne inspirują również dzisiaj – dopiero niedawno ostatecznie zarzucono plan produkcji szczególnie precyzyjnych ostrzy skalpeli z obsydianu. Teraz tylko zagorzali miłośnicy noży wykonują swoje wyjątkowe ostrza z obsydianu.