Bedrock

“Bedrock” to alternatywna nazwa dla grupy skał osadowych (sedymentów), takich jak piaskowce czy wapienie. Powstają one z różnych rodzajów osadów, które gromadzą się i osadzają warstwami jeden na drugim.

Ten początkowo tylko luźno uwarstwiony, tak zwany nieskonsolidowany osad staje się następnie w procesie tworzenia skały (diageneza) skałą litą.

Rodzaje osadów

Małe odłamki skalne, drobnoziarnisty materiał skalny pozostały po wietrzeniu i różne piaski są przenoszone przez rzeki (osady fluwialne), lodowce (osady lodowcowe) lub przez wiatr (osady eoliczne), czasami na duże odległości, a następnie gdzieś osadzane. Takie osady skalne nazywane są “osadami klastycznymi”. Bardzo drobnoziarniste osady o wielkości ziarna poniżej 0,002 mm nazywane są cząstkami, większe – ziarnami lub klastami . Szczególnie duże fragmenty nazywane są klastami, jeśli mają zaokrąglone kształty, a fragmentami, jeśli nie mają żadnych zaokrągleń. Głazy tworzą jako skały tzw. zlepieńce, odłamki natomiast tzw. brekcje.

Organizmy (np. koralowce) również wydzielają wapno, które następnie odkłada się w morzu w postaci osadów morskich. Ponadto istnieje wiele wapiennych szkieletów małych zwierząt (np. niektórych mikroalg i pierwotniaków), które opadają na dno morza po śmierci zwierząt. Z biegiem tysięcy lat tworzą one również warstwy osadowe, z których niektóre są dość grube. Tego typu osady nazywane są “osadami biogenicznymi”.

Segmenty chemiczne powstają, gdy pewne składniki rozpuszczone w wodzie (np. wapno) zostają oddzielone od wody (wytrącone) i osadzone. Może się to zdarzyć np. przy wzroście temperatury wody, ze względu na mniejszą zdolność rozpuszczania się wody, wytrąca się wtedy wapno. W wyniku odparowania osadów powstają tzw. ewapority (np. anhydryt lub halit).

Istniejące skały mogą być również “wypłukane” przez wodę. Po rozpuszczeniu wszystkich rozpuszczalnych w wodzie składników pozostają tzw. skały resztkowe.

Osady o tych samych właściwościach (np. uziarnienie, minerały, a także barwa) traktowane są jako przynależne razem jako facies osadów.

Proces powstawania skał

Wskutek wzrostu ciśnienia nadległych warstw osadowych, ale także wskutek osiadania facji osadowej z innych przyczyn (np. tektonicznych), osady zaczynają się oddzielać w wyniku różnych procesów (krystalizacja poszczególnych składników z wody porowej, rozpuszczanie pod ciśnieniem itp.), między ziarnami skał tworzy się spoiwo i powstają lite skały warstwowe.

Wniosek

Skały warstwowe powstają z uwarstwionych osadów klastycznych, biogenicznych lub chemicznych (sedymentów), które w trakcie procesu górotwórczego (diagenezy) pod wpływem wzrastających ciśnień przekształcają się w skałę litą. Dobrze znanymi przykładami są piaskowiec lub wapień.