Granulity z białego kamienia

Granulity stanowią szczególną grupę łupków: są to łupki krystaliczne, które są wysoce metamorficzne i ubogie w wodę krystaliczną. Ta grupa łupków może być dalej podzielona na granulity lekkie, granulity ziarniste, granulity piroksenowe i korundowe oraz granulity oczkowe. Jasne granulity są również nazywane granulitami białego kamienia.

Ścieżka pochodzenia

Granulity powstają w wyniku rozległych przeobrażeń (metamorfoz) skał, wywołanych średnim ciśnieniem wywieranym na różne skały macierzyste (głównie kwaśne skały magmowe, ale także szarogłazy, łupki piaszczyste czy arkozy) na różnych głębokościach pod powierzchnią ziemi (granulity).

Do typowych minerałów występujących w trakcie przeobrażeń w obrębie facji granulitowej należą:

  • Ortopiroksen
  • Klinopiroksen
  • Hornblende
  • Plagioklazy
  • Kwarc i
  • Garnet

Minerały te występują w różnych kombinacjach, zwłaszcza w metabazitach. W Metapelitach, z drugiej strony, znajdują się głównie:

  • Garnet
  • Kordieryt
  • Sillimanit
  • Skaleń potasowy
  • Kwarc
  • Biotyt
  • Sapphirin
  • Ortofiroksen
  • Osumilit (tylko jeśli podczas przemiany występują bardzo wysokie temperatury lokalne)

Typowy skład granulitów

Skalenie i kwarc są zawsze głównymi składnikami granulitów, ale ich proporcje mogą się zmieniać. Skalenie potasowe (albity, ortoklazy, mikroklin) występują często w postaci niezmieszanej w bogatych w sód lub potas drobnych płytkach włoskowatych.

Często występującymi minerałami towarzyszącymi są ortopirokseny, granat, disten i sylimanit – spinel, rutyl, ilmenit i grafit, ale także augit, hornblenda i turmalin występują jako składniki drugorzędne.

Typowe białe granulity kamienne z saksońskich gór granulitowych mają najwyższą zawartość krzemionki ze wszystkich, ale najniższą zawartość FeO i Fe2O3. Zawartość MgO, Na2O, Ti2O2 i wody jest również niższa niż w pozostałych granulitach. W przypadku białego kamienia granulit, biotyt, ortopiroksen i spinel (ciemne składniki) są prawie nieobecne, w przeciwnym razie bardzo szybko sprawiłyby, że jasny, biały kamień stałby się ciemniejszy.

Struktura granulitowa

Wygląd struktury jest podobny do gnejsów, wyraźnie zaznacza się tekstura równoległa(łupkowatość). Ziarna są zwykle małe lub średnie, ale możliwe są też odmiany masywne.

W tzw. s-powierzchniach z jednej strony występują soczewkowate ciała kwarcowe, sporadycznie (w środku lub na obrzeżu skał granulitowych) występują cienkoławicowe fragmenty skalne, które wyraźnie wyróżniają się zrekrystalizowanym kwarcem lub wtórną miką.

Występowanie, właściwości i zastosowanie

Granulity występują w Europie głównie na obszarze Masywu Czeskiego (Granulitowe Góry Saskie, Mołdawskie, Polskie Góry Sowie, część Moraw) oraz w Górach Kruszcowych. We wschodnich górach Lasu Bawarskiego występują głównie granulity, które zawierają turmalin zamiast granatu.

Typowe właściwości to wysoka twardość i wytrzymałość na ściskanie, co sprawia, że wiele granulitów dobrze nadaje się do produkcji kruszywa w budownictwie drogowym (gatunki o niskiej zawartości miki). Również jako kostka brukowa, kamienie ścienne lub kamienie dekoracyjne białe granulity kamienne znajdują zastosowanie, jednak ze względu na częściowo wysoką kruchość są częściowo trudne w obróbce.

Wniosek

Granulity należą generalnie do najstarszych skał na naszej ziemi, są to skały silnie zmetamorfizowane, łupki krystaliczne, które w większości przeszły już liczne przeobrażenia skalne. Terminem granulit white stone określa się szczególnie lekkie granulity, które charakteryzują się bardzo wysoką zawartością kwasu krzemowego i bardzo niską zawartością wody.